• TR
  • EN
Ders Kodu: 
TLP 617
Ders Tipi: 
Seçmeli
Teori Saati: 
3
Uygulama Saati: 
0
Kredi: 
3
AKTS: 
15
Dersin Dili: 
Türkçe
Dersin Amacı: 

Türkçe’nin ilk ortak yazı dili dönemi olan Eski Türkçe (VI.-VIII. y.y.) ve Eski Türkçe’nin ikinci evresindeki (VIII.-XI. Yy.) eserlerin edebî dil özelliklerini ve söz varlığındaki temel ölçütleri tespit etmek ve Türk Dili tarihi içinde Orta Türkçe döneminin konumunu örnek metinler üzerinden incelemek

Dersin İçeriği: 

Bu derste, Eski Türkçe döneminin birinci evresini oluşturan Köktürkçe’nin fonetik ve morfolojik özellikleri Orhun Yazıtları ekseninde ele alınacak ve Eski Uygur Türkçesi’nin edebî dil özellikleri Buddhist; Manihesit ve Hristiyan çevresi metinleriyle incelenecektir. Orta Türkçe döneminin aşamaları ve edebî dil çevreleri, metinler üzerinden filolojik olarak değerlendirilecektir.

Dersin Öğretim Yöntemleri: 
1. Anlatım Yöntemi 2. Örnek Olay Yöntemi 3. Problem Çözme Yöntemi 4. Tartışma Yöntemi 5. Gösteri Yöntemi 6. Grup çalışması
Dersin Ölçme Yöntemleri: 
1. Sunum 2. Ödev 3. Uygulama

Dikey Sekmeler

Dersin Öğrenme Çıktıları

Dersin Öğrenme Çıktıları Program Öğrenme Çıktıları Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri
1) Eski ve Orta Türkçe döneminin Türk dili tarihi içindeki yerinin tespiti.   1,2,3,4 1,2
2) Köktürkçe ve Eski Uygur Türkçesinin fonetik ve morfolojik özelliklerinin ve Orta Türkçe dönemi içerisindeki edebî dil çevrelerinin tespiti.   1,2,3,4 1,2
3) Köktürkçe ve Eski Uygur Türkçesinin çekim bilgisi hakkında metinler üzerinde uygulama yaparak bilgi sahibi olmak ve Orta Türkçe dönemi içinde yer alan edebî dil çevrelerinin metin analizlerini yapmak.   1,2,3,4 1,2
4) Köktürkçe ve Eski Uygur Türkçesinin yapım bilgisi hakkında metinler üzerinde uygulama yaparak bilgi sahibi olmak ve Orta Türkçe dönemi içerisinde yer alan metinlerin filolojik özelliklerini tespit etmek.   1,2,3,4 1,2

Dersin Akışı

DERS AKIŞI
Hafta Konular Ön Hazırlık
1 Eski Türk dilinin aşamaları ve edebî çevreleri. İlgili okumalar
2 Eski Türklerde dil ve edebiyat; “Eski Türk Dili” kavramı ve kapsadığı dönemler.

Eski Türkçe eserlerin yazımında kullanılan yazı sistemleri.

İlgili okumalar
3 Eski Türkçenin grameri: Ses bilgisi İlgili okumalar
4 Eski Türkçenin grameri: Çekim ve yapım şekil bilgisi İlgili okumalar
5 Kök Türk yazıtlarından örnek metinler. İlgili okumalar
6 Eski Uygur Türkçesi.

Manihesit ve Buddhist çevre Türk külliyatı. Manihesit ve Buddhist Türk edebî çevrelerinde manzum edebiyat; Manihesit, Buddhist ve Hristiyan çevrelere ait dil yadigârlarının özellikleri.

İlgili okumalar
7 Ara Sınav. İlgili okumalar
8 Orta Türkçe döneminin aşamaları ve edebî çevreleri İlgili okumalar
9 Karahanlı Türkçesi grameri ve edebî metinleri

Divânu Lugâti’t-Türk, Kutadgu Bilig

İlgili okumalar
10 Harezm Türkçesi grameri edebî metinleri: Mukaddimetü’l-Edeb, Muhabbetnâme, Nehcü’l-Ferâdîs İlgili okumalar
11 Memlük Kıpçak Türkçesi eserleri

Gülistan Kitâbı, Et-Tuhfetü'z-Zekiyyefi'l-Lügâti't-Türkiyye, Kitâbü'l-İdrâk li-Lisâni'l-Etrâk

İlgili okumalar
12 Ermeni Harfli Kıpçak Türkçesi metinleri (Gregoryan Muhiti Türkçe resmî vesikalar) İlgili okumalar
13 Genel Değerlendirme İlgili okumalar
14 Final İlgili okumalar

Kaynaklar

KAYNAKLAR
Kaynak Kitaplar Listesi Arat, Reşid Rahmeti, (1987), Makaleler, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara.

Arat, Reşid Rahmeti, (1991), Eski Türk Şiiri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.

Barutcu-Özönder, F. S. (2002). “Eski Türklerde Dil ve Edebiyat”, Türkler, Ankara: Yeni Türkiye yay. s. 481-501.

Clauson, G. (1972). A Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford: Clarendon Press.

Clauson, Gerard, (1972), An Etymological Dictionary of Pre-thirteenth-century Turkish, Oxford: Clarendon Press.

Clauson, Gerard, (2002), Studies in Turkic and Mongolic Linguistics, Routledge.

Dankoff, Robert (1983), Yusuf Khass Hajib, Wisdom of Royal Glory (Kutadgu Bilig): A Turko-Islamic Mirror for Princes, translated, with an introduction and notes, by Robert Dankoff. University of Chicago Press.

Dankoff, Robert (1985), [with James Kelly], Mahmud al-Kashgari, Compendium of the Turkic Dialects (Diwan Lugat at-Turk), edited and translated with introduction and indices. Cambridge, Mass. [In: Sources of Oriental Languages and Literatures, ed. Sinasi Tekin.] Part I: 1982 (Pp. xi + 416). Part II: 1984 (Pp. iii + 381). Part III: 1985 (Pp. 337 + microfiche).

Dankoff, Robert (1987), The Turkic Vocabulary in the Farhang-i Zafan-Guya. Papers on Inner Asia, No. 4 (Bloomington, Indiana.

Divitçioğlu, S. (2005). Orta-Asya Türk İmparatorluğu VI.-VIII. Yüzyıllar, İstanbul: İmge yay.

Ercilasun, A. (2005) Başlangıcından Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi, Ankara: Akçağ yay.

Ercilasun, Ahmet Bican, (2005), Türk Dili Tarihi, Akçağ Yay., Ankara.

Ercilasun, Ahmet Bican, (2007), Makaleler, Akçağ Yay., Ankara.

Erdal, M. (1991). Old Turkic Word Formation I-II, Turkologica 7, Wiesbaden: Harrassowitz.

Erdal, Marcel (2004), A Grammar of Old Turkic, Leiden, Brill.

Ergin, M. (1999) Orhun Âbideleri, İstanbul: Boğaziçi yayınları.

Gabain, A. von (1974). Alttürkische Grammatik, 3. baskı, Wiesbaden: Harrassowitz. Tü.: A. von Gabain, (2000). Eski Türkçe’nin Grameri (çeviren: Mehmet Akalın), Ankara: TDK yayınları.

Grönbech, K. (2000), Türkçenin Yapısı (çev. Mehmet Akalın) TDK Yay., Ankara.

Gumilyev, L. (2006). Eski Türkler (çeviren: Ahsen Batur), İstanbul: Selenge yayınları.

Hamilton, James R. (1998), İyi ve Kötü Prens Öyküsü (çev. Vedat Köken) TDK Yay., Ankara.

Kaya, Ceval (1994), Uygurca Altun Yaruk, TDK Yay., Ankara

Orkun, H.N. (1987). Eski Türk Yazıtları, Ankara: TDK yayınları.

Ögel, B. (1984). İslâmiyetten Önce Türk Kültür Tarihi, Ankara: TTK yayınları.

Özönder, F. Sema B. (1998), Üç İtigsizler, TDK Yay., Ankara.

Pelliot, P. (1995), Uygur Yazısıyla Yazılmış Uğuz Han Destanı Üzerine (çev. V. Köken) TDK Yay., Ankara.

Taşağıl, A. (1995-1999). Göktürkler c: I-II, Ankara: TTK yayınları.

Tekin, Şinasi (1976), Uygurca Metinler II Maytrısimit, Atatürk Üniv. Yay., Erzurum.

Tekin, T. (1965). Orhon Yazıtları, 2. baskı, Ankara: TDK yayınları.

Togan, Z. V. (1981). Umumî Türk Tarihine Giriş, İstanbul: Enderun yay.

Togan, Zeki Velidi (1972), Oğuz Destanı, Enderun Kitabevi, İstanbul.

Türk Dünyası El Kitabı (1992), Dil-Edebiyat-Tarih (III cilt) Türk Kültürünü Araştırma Enst. Yay., Ankara.

Akalın, Şükrü H. (2008) Kâşgarlı Mahmud ve Divanü Lugati’t-Türk, Ankara: TDK yay.

Akkoyunlu, Z.-  Ercilasun A. (2014) Dîvânu Lugâti’t-Türk, Ankara: TDK Yay.

Arat, Reşid Rahmeti (1987) Makaleler, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.

Arat, Reşid Rahmeti (2007) Kutadgu Bilig I (Metin), Ankara: TDK yay.

Argunşah, M. – Tabaklar, Ö. – Yüksekkaya, G. (2012) Tarihi Türk Lehçeleri; Karahanlıca, Harezmce, Kıpçakça Dersleri. İstanbul: Kesit Yay.

Ata, Aysu (2013) Karahanlı Türkçesi İlk Kur’an Tercümesi, Ankara: TDK Yay.

Aynakulova, Gülnisa (2009) “Ermeni Kıpçakları mı? Gregoryen Kıpçaklar mı?” Millî Folklor, Sayı:84, ss. 114-132. Ankara.

Barutcu-Özönder, F. Sema (Ed.) (2008) Kâşgarlı Mahmûd Kitabı, Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. Anma ve Armağan Kitaplar Dizisi.

Clauson, G. (1972) A Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford: Clarendon Press.

Çağatay, Saadet (1978) “Codex Cumanicus Sözlüğü” Türk Lehçeleri Üzerine Denemeler, Ankara: 1978, Ankara Üniv. DTCF Yay.

Eckmann, János (2009) Çağatayca El Kitabı (çev. Günay Karaağaç), İstanbul: Kesit yay.

Eckmann, János (2014) Harezm, Kıpçak ve Çağatay Türkçesi Üzerine Araştırmalar, Ankara: TDK yay.

Eckmann, János (2014) Nehcü’l-Ferâdîs [Cennetlerin Açık Yolu] (haz. Tezcan, S. – Zülfikar, H. – Ata, Aysu) ss. 139-152, Ankara: TDK Yay.

Ercilasun, A. – Karaatlı, R. – Toparlı, R. – Vural, Hanifi (2000) Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, Ankara: TDK yay.

Ercilasun, A. (2005) Başlangıcından Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi, Ankara: Akçağ yay.

Ercilasun, Ahmet Bican (2007)       Makaleler, Ankara: Akçağ Yay.

Gabain, A. V. (1998) “Codex Cumanicus’un Dili” Tarihî Türk Şiveleri, ss. 67-109, Ankara.

Grønbech, K. (1992) Kuman Lehçesi Sözlüğü. Codex Cumanicus’un Türkçe Sözlük Dizini (çev. Aytaç, Kemal), Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.

Karamanlıoğlu, A. F. (1989) Gülistan Tercümesi, Ankara: TDK yay.

Karamanlıoğlu, A. F. (2001) Kıpçak Türkçesi Grameri, Ankara: TDK Yay.

Nalbant, Vefa M. – Demirel, Ezgi (2014) Divanü Lugati’t-Türk Grameri II Söz Dizimi, Bilgeoğuz Yay.

Nalbant, Vefa M. (2008) Divanü Lugati’t-Türk Grameri 1-İsim, İstanbul: Bilgeoğuz Yay.

Özyetgin, A. Melek (2000) Altın Ordu, Kırım ve Kazan Sahasına Ait Yarlık ve Bitiklerin Dil ve Üslup İncelemesi, Ankara: TDK Yay.

Özyetgin, A. Melek (2012) Orta Zaman Türk Dili ve Kültürü Üzerine İncelemeler, İstanbul: Ötüken Yay.

Poppe, N. Nicolas (1938) Mongolskiy Slovar Mukaddimat Al-Adab, Çast I-II. Moskova-Leningrad:    Akademiya NAUK SSSR.

Togan, Z. V. (1981). Umumî Türk Tarihine Giriş, İstanbul: Enderun yay.

Türk Dünyası El Kitabı (1992) Dil-Edebiyat-Tarih (III cilt) Türk Kültürünü Araştırma Enst. Yay.

Ünlü, Suat (2012) Harezm Altınordu Türkçesi Sözlüğü, Konya: Eğitim Kitabevi Yay.

Yakubovskiy, A. Yu. (2000) Altınordu ve Çöküşü (çev. Eren, Hasan), Ankara: TTK Yay.

Yüce, Nuri (2014) Mukaddimetü’l-Edeb (Hvârizm Türkçesi ile Tercümeli Şuşter Nüshası), Ankara: TDK yay.

 

 

   

Materyal Paylaşımı

MATERYAL PAYLAŞIMI 
Dökümanlar Ders öncesi dağıtılan fotokopiler

Değerlendirme Sistemi

DEĞERLENDİRME SİSTEMİ
YARIYIL İÇİ ÇALIŞMALARI ADET KATKI YÜZDESİ
Ödev 1 20
Vize 1 40
Finalin Başarıya Oranı 1 40
Yıl içinin Başarıya Oranı   60
Toplam   100

Dersin Program Çıktılarına Katkısı

DERSİN PROGRAM ÇIKTILARINA KATKISI
No Program Öğrenme Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5  
1 Türk Edebiyatı ve dünya edebiyatı alanlarındaki edebi metinleri çağdaş edebiyat kuramlarının ışığında değerlendirir, eleştirisini yapar. Edebiyat kuramlarının temellerini oluşturan yakın disiplinlere ilişkin bilgi sahibi olur; disiplinlerarası okuma yapma ve çözümleme becerisi edinir. x          
2 Bireysel ya da bir çalışma grubunun üyesi olarak, Türk Edebiyatı ve dünya edebiyatları alanlarında karşılaştığı pratik ve/ya kuramsal sorunları tanımlar, betimler ve bu sorunlara somut veriler ışığında çözümler üretir; veri ve çözümlerini alandaki diğer uzmanlarla ulusal ve/ya uluslararası ortamlarda paylaşır, tartışmaya açar.     x      
3 Alanında edindiği kuramsal ve uygulamalı bilgileri, mesleki ve etik sorumluluk bilinci ile eğitim-öğretim ve kamusal hizmet alanlarında uygulamaya sokar.   x        
4 Alanında akademik düzeyde araştırma yapabilecek temel bilgi ve becerileri edinir; uluslararası platformda ortaya konan güncel araştırma ve gelişmeleri takip edebilmesini olanaklı kılacak bilgi teknolojilerinden yararlanır. Alanında gerçekleştirilen bilimsel, kültürel ve sanatsal etkinliklere katılır. Benzeri etkinliklerin yaratılmasında ve hazırlanmasında görev üstlenir. Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği bilincini ve bunu gerçekleştirmeye dönük becerileri edinir.       x    

ECTS

DERS KATEGORİSİ Uzmanlık / Alan Dersleri
AKTS / İŞ YÜKÜ TABLOSU
Etkinlik SAYISI Süresi
(Saat)
Toplam
İş Yükü
(Saat)
Ders Süresi 14 3 42
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) 14 20 280
Ödev 1 6 6
Ara Ödev 1 17 17
Final Ödevi 1 28 28
       
Toplam İş Yükü     373
Toplam İş Yükü / 25 (s)     14,92
Dersin AKTS Kredisi     15